SİYASET- Şanlıurfa Milletvekili Dilan Kunt Ayan, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı'ya sunduğu yazılı soru önergesiyle Suruç Ovası'ndaki sulama bedellerinin fahiş artışını ve çiftçilerin karşılaştığı zorlukları gündeme taşıdı.
Atatürk Barajı’ndan pompaj yöntemiyle sağlanan sulama sisteminin çiftçilerin ekonomik yükünü artırdığı belirtilirken, Suruç’ta pamuk için dönüm başına 2.900 TL olarak belirlenen sulama bedelinin, Harran ve Akçakale’de 950 TL olduğu vurgulandı. Adana Seyhan Sulama Birliği’nde bu rakam 850 TL iken, Suruç’taki çiftçilerin ödediği yüksek sulama ücretleri ciddi bir adaletsizliği gözler önüne seriyor.
Milletvekili Ayan, enerji maliyetlerinin düşmesine rağmen fiyatların neden arttığını ve çiftçilerin sürdürülebilir tarım yapabilmesi için desteklerin yeterli olup olmadığını sorguladı. Tarımsal desteklerin sulama ücretlerini karşılayamaz hale geldiği belirtilirken, çiftçilerin 2021’de aldığı pamuk desteğinin %37’sini sulamaya ayırırken, 2024'te bu oran %250’ye çıktığı ifade edildi.
İŞTE ŞANLIURFA MİLLETVEKİLİ AYAN’IN HAZIRLAMIŞ OLDU SORU ÖNERGESİ!
1. Suruç Ovası’nda 2025 yılı için belirlenen sulama ücretlerinin hangi objektif kriterlere göre belirlendiği açıklanacak mıdır? Sayaçlar kontrol edilmeden sezon başlamadan yapılan bu ücret tespiti hangi mevzuat ve hesaplama yöntemine dayanmaktadır?
2. Aynı DSİ Bölge Müdürlüğü’ne bağlı Harran ve Akçakale gibi yerlerde pompalı pamuk sulama bedeli dönüm başı 950 TL iken, Suruç’ta 2.900 TL olarak belirlenmesinin gerekçesi nedir? Bu farkı açıklayacak somut bir hesaplama raporu mevcut mudur?
3. Suruç Ovası’nda yağış artışı ve taban suyu yükselmesi sonucu pompaj ihtiyacının azaldığı bilinmesine rağmen, sulama ücretlerinin düşmemesi veya artırılması hangi maliyet kalemlerinden kaynaklanmaktadır? Bu maliyetler kamuoyuyla paylaşılacak mıdır?
4. Suruç’ta 12 dalgıç pompa yerine artık 4-5 pompa ile sulama yapılması nedeniyle düşmesi beklenen elektrik tüketimi, sulama ücretlerine neden yansıtılmamaktadır? Bu konuda DSİ ve Sulama Birliği arasında bir denetim ya da hesaplaşma mekanizması bulunmakta mıdır?
5. 2021 yılında pamuk desteği dönüm başı 550 TL iken sulama bedelinin 250 TL olmasıyla çiftçinin destekten yararlanabildiği görülmektedir. Ancak 2024 yılı itibarıyla sulama bedeli 2.000 TL’ye çıkmış, destek 800 TL’de kalmıştır. Tarımsal desteklerin sulama maliyetlerini karşılamadığı bu durumda yeni bir destekleme politikası planlanmakta mıdır?
6. Suruç Sulama Birliği’nin fiyat politikası ve maliyet yapısına dair kamu denetimi yapılmakta mıdır? Sulama Birliklerinin fiyat belirlemede keyfî davranmasını önleyecek yasal veya idari bir mekanizma var mıdır?
7. Enerji maliyetinin düşürülmesi amacıyla uzun süredir gündemde olan güneş enerjili sulama sisteminin kurulmamasının gerekçesi nedir? GES altyapısının 2013’te tamamlandığı belirtilmişken, bu sistemin hâlâ devreye alınmamış olması hangi kurum veya aktörlerin ihmali ya da engeliyle ilgilidir?
8. Atatürk Barajı’nda üretilen elektrik enerjisinin özel şirketler aracılığıyla çiftçiye satılması uygulamasının doğrudan enerji maliyetlerini artırdığı yönündeki eleştiriler hakkında Bakanlığınızın değerlendirmesi nedir? Bu uygulamayı kamusal ve çiftçi yararına düzenleyecek bir yasal değişiklik gündemde midir?
9. Tarım ve Orman Bakanlığı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı arasında, GAP kapsamındaki sulama bölgelerinde suya erişimde eşitliği sağlayacak ortak bir strateji veya fiyatlandırma politikası geliştirilecek midir?
10. Çiftçilerin sulama sistemlerindeki sayaç, enerji ve maliyet hesaplamalarını denetleyebileceği şeffaf komisyonların kurulması yönünde bir çalışma planınız bulunmakta mıdır?
11. Suruç Sulama Projesi kapsamında altyapı eksiklikleri nedeniyle bazı tarlalara yol gitmemesi, tahliye kanallarının yapılmamış olması, drenaj eksiklikleri nedeniyle yer altı su seviyesinin yükselmesi ve her tarlada hidrant bulunmaması gibi teknik sorunların giderilmesine yönelik Bakanlığınızca bir denetim ve iyileştirme çalışması yürütülmekte midir?
12. Sulama bedelleri bu denli yüksekken çiftçilere hiçbir uyarı yapılmaksızın yılda 3-4 kez su kesintisi yapılmasının gerekçesi nedir? Bu kesintilerin planlı olup olmadığı ve çiftçilere önceden bildirim yapılmasına dair bir uygulama mevcut mudur?
13. Sulama ücretlerinin hasat öncesinde değil de ürün satışı sonrası ödenebilmesi amacıyla son ödeme tarihinin her yılın Ekim-Kasım-Aralık ayları olarak düzenlenmesi yönünde bir planlama mevcut mudur? Bu yönde çiftçilerin talebi Bakanlığınız tarafından değerlendirmeye alınacak mıdır?
